4
|
Hummel SB, van Lankveld JJDM, Oldenburg HSA, Hahn DEE, Kieffer JM, Gerritsma MA, Kuenen MA, Bijker N, Borgstein PJ, Heuff G, Lopes Cardozo AMF, Plaisier PW, Rijna H, van der Meij S, van Dulken EJ, Vrouenraets BC, Broomans E, Aaronson NK. Efficacy of Internet-Based Cognitive Behavioral Therapy in Improving Sexual Functioning of Breast Cancer Survivors: Results of a Randomized Controlled Trial. J Clin Oncol 2017; 35:1328-1340. [PMID: 28240966 DOI: 10.1200/jco.2016.69.6021] [Citation(s) in RCA: 102] [Impact Index Per Article: 12.8] [Reference Citation Analysis] [Abstract] [Track Full Text] [Journal Information] [Subscribe] [Scholar Register] [Indexed: 11/20/2022] Open
Abstract
Purpose We evaluated the effect of Internet-based cognitive behavioral therapy (CBT) on sexual functioning and relationship intimacy (primary outcomes) and body image, menopausal symptoms, marital functioning, psychological distress, and health-related quality of life (secondary outcomes) in breast cancer survivors (BCSs) with a DSM-IV diagnosis of a sexual dysfunction. Patients and Methods We randomly assigned 169 BCSs to either Internet-based CBT or a waiting-list control group. The CBT consisted of weekly therapist-guided sessions, with a maximum duration of 24 weeks. Self-report questionnaires were completed by the intervention group at baseline (T0), midtherapy (T1), and post-therapy (T2) and at equivalent times by the control group. We used a mixed-effect modeling approach to compare the groups over time. Results Compared with the control group, the intervention group showed a significant improvement over time in overall sexual functioning (effect size for T2 [EST2] = .43; P = .031), which was reflected in an increase in sexual desire (EST1 = .48 and EST2 = .72; P < .001), sexual arousal (EST2 = .50; P = .008), and vaginal lubrication (EST2 = .46; P = .013). The intervention group reported more improvement over time in sexual pleasure (EST1 = .32 and EST2 = .62; P = .001), less discomfort during sex (EST1 = .49 and EST2 = .66; P = .001), and less sexual distress (EST2 = .59; P = .002) compared with the control group. The intervention group reported greater improvement in body image (EST2 = .45; P = .009) and fewer menopausal symptoms (EST1 = .39; P = .007) than the control group. No significant effects were observed for orgasmic function, sexual satisfaction, intercourse frequency, relationship intimacy, marital functioning, psychological distress, or health-related quality of life. Conclusion Internet-based CBT has salutary effects on sexual functioning, body image, and menopausal symptoms in BCSs with a sexual dysfunction.
Collapse
Affiliation(s)
- Susanna B Hummel
- Susanna B. Hummel, Hester S.A. Oldenburg, Daniela E.E. Hahn, Jacobien M. Kieffer, Miranda A. Gerritsma, Marianne A. Kuenen, and Neil K. Aaronson, The Netherlands Cancer Institute; Nina Bijker, Academic Medical Center; Paul J. Borgstein, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis East; Eric J. van Dulken, Medical Center Slotervaart; Bart C. Vrouenraets, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis West, Amsterdam; Jacques J.D.M. van Lankveld, Open University, Heerlen; Gijsbert Heuff, Spaarne Gasthuis Hoofddorp, Hoofddorp; Alexander M.F. Lopes Cardozo, Noordwest Hospital Group Alkmaar, Alkmaar; Peter W. Plaisier, Albert Schweitzer Hospital, Dordrecht; Herman Rijna, Spaarne Gasthuis Haarlem, Haarlem; Suzan van der Meij, Flevo Hospital, Almere; and Eva Broomans, Virenze Institute of Mental Health Care, Utrecht, the Netherlands
| | - Jacques J D M van Lankveld
- Susanna B. Hummel, Hester S.A. Oldenburg, Daniela E.E. Hahn, Jacobien M. Kieffer, Miranda A. Gerritsma, Marianne A. Kuenen, and Neil K. Aaronson, The Netherlands Cancer Institute; Nina Bijker, Academic Medical Center; Paul J. Borgstein, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis East; Eric J. van Dulken, Medical Center Slotervaart; Bart C. Vrouenraets, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis West, Amsterdam; Jacques J.D.M. van Lankveld, Open University, Heerlen; Gijsbert Heuff, Spaarne Gasthuis Hoofddorp, Hoofddorp; Alexander M.F. Lopes Cardozo, Noordwest Hospital Group Alkmaar, Alkmaar; Peter W. Plaisier, Albert Schweitzer Hospital, Dordrecht; Herman Rijna, Spaarne Gasthuis Haarlem, Haarlem; Suzan van der Meij, Flevo Hospital, Almere; and Eva Broomans, Virenze Institute of Mental Health Care, Utrecht, the Netherlands
| | - Hester S A Oldenburg
- Susanna B. Hummel, Hester S.A. Oldenburg, Daniela E.E. Hahn, Jacobien M. Kieffer, Miranda A. Gerritsma, Marianne A. Kuenen, and Neil K. Aaronson, The Netherlands Cancer Institute; Nina Bijker, Academic Medical Center; Paul J. Borgstein, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis East; Eric J. van Dulken, Medical Center Slotervaart; Bart C. Vrouenraets, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis West, Amsterdam; Jacques J.D.M. van Lankveld, Open University, Heerlen; Gijsbert Heuff, Spaarne Gasthuis Hoofddorp, Hoofddorp; Alexander M.F. Lopes Cardozo, Noordwest Hospital Group Alkmaar, Alkmaar; Peter W. Plaisier, Albert Schweitzer Hospital, Dordrecht; Herman Rijna, Spaarne Gasthuis Haarlem, Haarlem; Suzan van der Meij, Flevo Hospital, Almere; and Eva Broomans, Virenze Institute of Mental Health Care, Utrecht, the Netherlands
| | - Daniela E E Hahn
- Susanna B. Hummel, Hester S.A. Oldenburg, Daniela E.E. Hahn, Jacobien M. Kieffer, Miranda A. Gerritsma, Marianne A. Kuenen, and Neil K. Aaronson, The Netherlands Cancer Institute; Nina Bijker, Academic Medical Center; Paul J. Borgstein, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis East; Eric J. van Dulken, Medical Center Slotervaart; Bart C. Vrouenraets, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis West, Amsterdam; Jacques J.D.M. van Lankveld, Open University, Heerlen; Gijsbert Heuff, Spaarne Gasthuis Hoofddorp, Hoofddorp; Alexander M.F. Lopes Cardozo, Noordwest Hospital Group Alkmaar, Alkmaar; Peter W. Plaisier, Albert Schweitzer Hospital, Dordrecht; Herman Rijna, Spaarne Gasthuis Haarlem, Haarlem; Suzan van der Meij, Flevo Hospital, Almere; and Eva Broomans, Virenze Institute of Mental Health Care, Utrecht, the Netherlands
| | - Jacobien M Kieffer
- Susanna B. Hummel, Hester S.A. Oldenburg, Daniela E.E. Hahn, Jacobien M. Kieffer, Miranda A. Gerritsma, Marianne A. Kuenen, and Neil K. Aaronson, The Netherlands Cancer Institute; Nina Bijker, Academic Medical Center; Paul J. Borgstein, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis East; Eric J. van Dulken, Medical Center Slotervaart; Bart C. Vrouenraets, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis West, Amsterdam; Jacques J.D.M. van Lankveld, Open University, Heerlen; Gijsbert Heuff, Spaarne Gasthuis Hoofddorp, Hoofddorp; Alexander M.F. Lopes Cardozo, Noordwest Hospital Group Alkmaar, Alkmaar; Peter W. Plaisier, Albert Schweitzer Hospital, Dordrecht; Herman Rijna, Spaarne Gasthuis Haarlem, Haarlem; Suzan van der Meij, Flevo Hospital, Almere; and Eva Broomans, Virenze Institute of Mental Health Care, Utrecht, the Netherlands
| | - Miranda A Gerritsma
- Susanna B. Hummel, Hester S.A. Oldenburg, Daniela E.E. Hahn, Jacobien M. Kieffer, Miranda A. Gerritsma, Marianne A. Kuenen, and Neil K. Aaronson, The Netherlands Cancer Institute; Nina Bijker, Academic Medical Center; Paul J. Borgstein, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis East; Eric J. van Dulken, Medical Center Slotervaart; Bart C. Vrouenraets, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis West, Amsterdam; Jacques J.D.M. van Lankveld, Open University, Heerlen; Gijsbert Heuff, Spaarne Gasthuis Hoofddorp, Hoofddorp; Alexander M.F. Lopes Cardozo, Noordwest Hospital Group Alkmaar, Alkmaar; Peter W. Plaisier, Albert Schweitzer Hospital, Dordrecht; Herman Rijna, Spaarne Gasthuis Haarlem, Haarlem; Suzan van der Meij, Flevo Hospital, Almere; and Eva Broomans, Virenze Institute of Mental Health Care, Utrecht, the Netherlands
| | - Marianne A Kuenen
- Susanna B. Hummel, Hester S.A. Oldenburg, Daniela E.E. Hahn, Jacobien M. Kieffer, Miranda A. Gerritsma, Marianne A. Kuenen, and Neil K. Aaronson, The Netherlands Cancer Institute; Nina Bijker, Academic Medical Center; Paul J. Borgstein, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis East; Eric J. van Dulken, Medical Center Slotervaart; Bart C. Vrouenraets, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis West, Amsterdam; Jacques J.D.M. van Lankveld, Open University, Heerlen; Gijsbert Heuff, Spaarne Gasthuis Hoofddorp, Hoofddorp; Alexander M.F. Lopes Cardozo, Noordwest Hospital Group Alkmaar, Alkmaar; Peter W. Plaisier, Albert Schweitzer Hospital, Dordrecht; Herman Rijna, Spaarne Gasthuis Haarlem, Haarlem; Suzan van der Meij, Flevo Hospital, Almere; and Eva Broomans, Virenze Institute of Mental Health Care, Utrecht, the Netherlands
| | - Nina Bijker
- Susanna B. Hummel, Hester S.A. Oldenburg, Daniela E.E. Hahn, Jacobien M. Kieffer, Miranda A. Gerritsma, Marianne A. Kuenen, and Neil K. Aaronson, The Netherlands Cancer Institute; Nina Bijker, Academic Medical Center; Paul J. Borgstein, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis East; Eric J. van Dulken, Medical Center Slotervaart; Bart C. Vrouenraets, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis West, Amsterdam; Jacques J.D.M. van Lankveld, Open University, Heerlen; Gijsbert Heuff, Spaarne Gasthuis Hoofddorp, Hoofddorp; Alexander M.F. Lopes Cardozo, Noordwest Hospital Group Alkmaar, Alkmaar; Peter W. Plaisier, Albert Schweitzer Hospital, Dordrecht; Herman Rijna, Spaarne Gasthuis Haarlem, Haarlem; Suzan van der Meij, Flevo Hospital, Almere; and Eva Broomans, Virenze Institute of Mental Health Care, Utrecht, the Netherlands
| | - Paul J Borgstein
- Susanna B. Hummel, Hester S.A. Oldenburg, Daniela E.E. Hahn, Jacobien M. Kieffer, Miranda A. Gerritsma, Marianne A. Kuenen, and Neil K. Aaronson, The Netherlands Cancer Institute; Nina Bijker, Academic Medical Center; Paul J. Borgstein, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis East; Eric J. van Dulken, Medical Center Slotervaart; Bart C. Vrouenraets, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis West, Amsterdam; Jacques J.D.M. van Lankveld, Open University, Heerlen; Gijsbert Heuff, Spaarne Gasthuis Hoofddorp, Hoofddorp; Alexander M.F. Lopes Cardozo, Noordwest Hospital Group Alkmaar, Alkmaar; Peter W. Plaisier, Albert Schweitzer Hospital, Dordrecht; Herman Rijna, Spaarne Gasthuis Haarlem, Haarlem; Suzan van der Meij, Flevo Hospital, Almere; and Eva Broomans, Virenze Institute of Mental Health Care, Utrecht, the Netherlands
| | - Gijsbert Heuff
- Susanna B. Hummel, Hester S.A. Oldenburg, Daniela E.E. Hahn, Jacobien M. Kieffer, Miranda A. Gerritsma, Marianne A. Kuenen, and Neil K. Aaronson, The Netherlands Cancer Institute; Nina Bijker, Academic Medical Center; Paul J. Borgstein, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis East; Eric J. van Dulken, Medical Center Slotervaart; Bart C. Vrouenraets, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis West, Amsterdam; Jacques J.D.M. van Lankveld, Open University, Heerlen; Gijsbert Heuff, Spaarne Gasthuis Hoofddorp, Hoofddorp; Alexander M.F. Lopes Cardozo, Noordwest Hospital Group Alkmaar, Alkmaar; Peter W. Plaisier, Albert Schweitzer Hospital, Dordrecht; Herman Rijna, Spaarne Gasthuis Haarlem, Haarlem; Suzan van der Meij, Flevo Hospital, Almere; and Eva Broomans, Virenze Institute of Mental Health Care, Utrecht, the Netherlands
| | - Alexander M F Lopes Cardozo
- Susanna B. Hummel, Hester S.A. Oldenburg, Daniela E.E. Hahn, Jacobien M. Kieffer, Miranda A. Gerritsma, Marianne A. Kuenen, and Neil K. Aaronson, The Netherlands Cancer Institute; Nina Bijker, Academic Medical Center; Paul J. Borgstein, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis East; Eric J. van Dulken, Medical Center Slotervaart; Bart C. Vrouenraets, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis West, Amsterdam; Jacques J.D.M. van Lankveld, Open University, Heerlen; Gijsbert Heuff, Spaarne Gasthuis Hoofddorp, Hoofddorp; Alexander M.F. Lopes Cardozo, Noordwest Hospital Group Alkmaar, Alkmaar; Peter W. Plaisier, Albert Schweitzer Hospital, Dordrecht; Herman Rijna, Spaarne Gasthuis Haarlem, Haarlem; Suzan van der Meij, Flevo Hospital, Almere; and Eva Broomans, Virenze Institute of Mental Health Care, Utrecht, the Netherlands
| | - Peter W Plaisier
- Susanna B. Hummel, Hester S.A. Oldenburg, Daniela E.E. Hahn, Jacobien M. Kieffer, Miranda A. Gerritsma, Marianne A. Kuenen, and Neil K. Aaronson, The Netherlands Cancer Institute; Nina Bijker, Academic Medical Center; Paul J. Borgstein, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis East; Eric J. van Dulken, Medical Center Slotervaart; Bart C. Vrouenraets, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis West, Amsterdam; Jacques J.D.M. van Lankveld, Open University, Heerlen; Gijsbert Heuff, Spaarne Gasthuis Hoofddorp, Hoofddorp; Alexander M.F. Lopes Cardozo, Noordwest Hospital Group Alkmaar, Alkmaar; Peter W. Plaisier, Albert Schweitzer Hospital, Dordrecht; Herman Rijna, Spaarne Gasthuis Haarlem, Haarlem; Suzan van der Meij, Flevo Hospital, Almere; and Eva Broomans, Virenze Institute of Mental Health Care, Utrecht, the Netherlands
| | - Herman Rijna
- Susanna B. Hummel, Hester S.A. Oldenburg, Daniela E.E. Hahn, Jacobien M. Kieffer, Miranda A. Gerritsma, Marianne A. Kuenen, and Neil K. Aaronson, The Netherlands Cancer Institute; Nina Bijker, Academic Medical Center; Paul J. Borgstein, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis East; Eric J. van Dulken, Medical Center Slotervaart; Bart C. Vrouenraets, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis West, Amsterdam; Jacques J.D.M. van Lankveld, Open University, Heerlen; Gijsbert Heuff, Spaarne Gasthuis Hoofddorp, Hoofddorp; Alexander M.F. Lopes Cardozo, Noordwest Hospital Group Alkmaar, Alkmaar; Peter W. Plaisier, Albert Schweitzer Hospital, Dordrecht; Herman Rijna, Spaarne Gasthuis Haarlem, Haarlem; Suzan van der Meij, Flevo Hospital, Almere; and Eva Broomans, Virenze Institute of Mental Health Care, Utrecht, the Netherlands
| | - Suzan van der Meij
- Susanna B. Hummel, Hester S.A. Oldenburg, Daniela E.E. Hahn, Jacobien M. Kieffer, Miranda A. Gerritsma, Marianne A. Kuenen, and Neil K. Aaronson, The Netherlands Cancer Institute; Nina Bijker, Academic Medical Center; Paul J. Borgstein, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis East; Eric J. van Dulken, Medical Center Slotervaart; Bart C. Vrouenraets, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis West, Amsterdam; Jacques J.D.M. van Lankveld, Open University, Heerlen; Gijsbert Heuff, Spaarne Gasthuis Hoofddorp, Hoofddorp; Alexander M.F. Lopes Cardozo, Noordwest Hospital Group Alkmaar, Alkmaar; Peter W. Plaisier, Albert Schweitzer Hospital, Dordrecht; Herman Rijna, Spaarne Gasthuis Haarlem, Haarlem; Suzan van der Meij, Flevo Hospital, Almere; and Eva Broomans, Virenze Institute of Mental Health Care, Utrecht, the Netherlands
| | - Eric J van Dulken
- Susanna B. Hummel, Hester S.A. Oldenburg, Daniela E.E. Hahn, Jacobien M. Kieffer, Miranda A. Gerritsma, Marianne A. Kuenen, and Neil K. Aaronson, The Netherlands Cancer Institute; Nina Bijker, Academic Medical Center; Paul J. Borgstein, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis East; Eric J. van Dulken, Medical Center Slotervaart; Bart C. Vrouenraets, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis West, Amsterdam; Jacques J.D.M. van Lankveld, Open University, Heerlen; Gijsbert Heuff, Spaarne Gasthuis Hoofddorp, Hoofddorp; Alexander M.F. Lopes Cardozo, Noordwest Hospital Group Alkmaar, Alkmaar; Peter W. Plaisier, Albert Schweitzer Hospital, Dordrecht; Herman Rijna, Spaarne Gasthuis Haarlem, Haarlem; Suzan van der Meij, Flevo Hospital, Almere; and Eva Broomans, Virenze Institute of Mental Health Care, Utrecht, the Netherlands
| | - Bart C Vrouenraets
- Susanna B. Hummel, Hester S.A. Oldenburg, Daniela E.E. Hahn, Jacobien M. Kieffer, Miranda A. Gerritsma, Marianne A. Kuenen, and Neil K. Aaronson, The Netherlands Cancer Institute; Nina Bijker, Academic Medical Center; Paul J. Borgstein, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis East; Eric J. van Dulken, Medical Center Slotervaart; Bart C. Vrouenraets, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis West, Amsterdam; Jacques J.D.M. van Lankveld, Open University, Heerlen; Gijsbert Heuff, Spaarne Gasthuis Hoofddorp, Hoofddorp; Alexander M.F. Lopes Cardozo, Noordwest Hospital Group Alkmaar, Alkmaar; Peter W. Plaisier, Albert Schweitzer Hospital, Dordrecht; Herman Rijna, Spaarne Gasthuis Haarlem, Haarlem; Suzan van der Meij, Flevo Hospital, Almere; and Eva Broomans, Virenze Institute of Mental Health Care, Utrecht, the Netherlands
| | - Eva Broomans
- Susanna B. Hummel, Hester S.A. Oldenburg, Daniela E.E. Hahn, Jacobien M. Kieffer, Miranda A. Gerritsma, Marianne A. Kuenen, and Neil K. Aaronson, The Netherlands Cancer Institute; Nina Bijker, Academic Medical Center; Paul J. Borgstein, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis East; Eric J. van Dulken, Medical Center Slotervaart; Bart C. Vrouenraets, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis West, Amsterdam; Jacques J.D.M. van Lankveld, Open University, Heerlen; Gijsbert Heuff, Spaarne Gasthuis Hoofddorp, Hoofddorp; Alexander M.F. Lopes Cardozo, Noordwest Hospital Group Alkmaar, Alkmaar; Peter W. Plaisier, Albert Schweitzer Hospital, Dordrecht; Herman Rijna, Spaarne Gasthuis Haarlem, Haarlem; Suzan van der Meij, Flevo Hospital, Almere; and Eva Broomans, Virenze Institute of Mental Health Care, Utrecht, the Netherlands
| | - Neil K Aaronson
- Susanna B. Hummel, Hester S.A. Oldenburg, Daniela E.E. Hahn, Jacobien M. Kieffer, Miranda A. Gerritsma, Marianne A. Kuenen, and Neil K. Aaronson, The Netherlands Cancer Institute; Nina Bijker, Academic Medical Center; Paul J. Borgstein, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis East; Eric J. van Dulken, Medical Center Slotervaart; Bart C. Vrouenraets, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis West, Amsterdam; Jacques J.D.M. van Lankveld, Open University, Heerlen; Gijsbert Heuff, Spaarne Gasthuis Hoofddorp, Hoofddorp; Alexander M.F. Lopes Cardozo, Noordwest Hospital Group Alkmaar, Alkmaar; Peter W. Plaisier, Albert Schweitzer Hospital, Dordrecht; Herman Rijna, Spaarne Gasthuis Haarlem, Haarlem; Suzan van der Meij, Flevo Hospital, Almere; and Eva Broomans, Virenze Institute of Mental Health Care, Utrecht, the Netherlands
| |
Collapse
|