1
|
Domínguez-López I, Galkina P, Parilli-Moser I, Arancibia-Riveros C, Martínez-González MÁ, Salas-Salvadó J, Corella D, Malcampo M, Martínez JA, Tojal-Sierra L, Wärnberg J, Vioque J, Romaguera D, López-Miranda J, Estruch R, Tinahones FJ, Santos-Lozano JM, Serra-Majem L, Bueno-Cavanillas A, Tur JA, Rubín-García M, Pintó X, Fernández-Aranda F, Delgado-Rodríguez M, Barabash-Bustelo A, Vidal J, Vázquez C, Daimiel L, Ros E, Toledo E, Atzeni A, Asensio EM, Vera N, Garcia-Rios A, Torres-Collado L, Pérez-Farinós N, Zulet M, Chaplin A, Casas R, Martín-Peláez S, Vaquero-Luna J, Gómez-Pérez AM, Vázquez-Ruiz Z, Shyam S, Ortega-Azorín C, Talens N, Peña-Orihuela PJ, Oncina-Canovas A, Diez-Espino J, Babio N, Fitó M, Lamuela-Raventós RM. Microbial Phenolic Metabolites Are Associated with Improved Cognitive Health. Mol Nutr Food Res 2024; 68:e2300183. [PMID: 38062915 DOI: 10.1002/mnfr.202300183] [Citation(s) in RCA: 0] [Impact Index Per Article: 0] [Reference Citation Analysis] [Abstract] [Key Words] [MESH Headings] [Grants] [Track Full Text] [Journal Information] [Subscribe] [Scholar Register] [Received: 03/27/2023] [Revised: 07/23/2023] [Indexed: 02/01/2024]
Abstract
SCOPE Diets rich in polyphenols has been associated with better cognitive performance. The aim of this study is to assess the relationship between microbial phenolic metabolites (MPM) in urine and cognition in the context of an older population at high cardiovascular risk. METHODS AND RESULTS A cross-sectional analysis is conducted in 400 individuals of the PREDIMED-Plus study. Liquid chromatography coupled to mass spectrometry is used to identify urinary MPM. Mediterranean diet (MedDiet) adherence is estimated with a 17-item questionnaire and cognitive function is evaluated with a battery of neuropsychological tests. Multivariable-adjusted linear regression models are fitted to assess the relationship of urinary MPM with the MedDiet and cognitive tests. Protocatechuic acid and enterolactone glucuronide are associated with higher adherence to the MedDiet. Regarding cognitive function, protocatechuic acid, vanillic acid glucuronide, 3-hydroxybenzoic acid, enterodiol glucuronide, and enterolactone glucuronide are directly associated with a global composite score of all the cognitive tests. Furthermore, protocatechuic acid and enterolactone glucuronide are associated with higher scores in the Mini-Mental State Examination, whereas enterodiol glucuronide is associated with improved Clock Drawing Test scores. CONCLUSIONS These results suggest that the MedDiet is linked to MPM associated with better cognitive performance in an older population.
Collapse
Affiliation(s)
- Inés Domínguez-López
- Polyphenol Research Group, Department of Nutrition, Food Science and Gastronomy, School of Pharmacy and Food Sciences, Barcelona, Catalunya, Spain
- Institute of Nutrition and Food Safety (INSA-UB), University of Barcelona, Santa Coloma de Gramanet, 08921, Spain
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
| | - Polina Galkina
- Polyphenol Research Group, Department of Nutrition, Food Science and Gastronomy, School of Pharmacy and Food Sciences, Barcelona, Catalunya, Spain
| | - Isabella Parilli-Moser
- Polyphenol Research Group, Department of Nutrition, Food Science and Gastronomy, School of Pharmacy and Food Sciences, Barcelona, Catalunya, Spain
- Institute of Nutrition and Food Safety (INSA-UB), University of Barcelona, Santa Coloma de Gramanet, 08921, Spain
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
| | - Camila Arancibia-Riveros
- Polyphenol Research Group, Department of Nutrition, Food Science and Gastronomy, School of Pharmacy and Food Sciences, Barcelona, Catalunya, Spain
- Institute of Nutrition and Food Safety (INSA-UB), University of Barcelona, Santa Coloma de Gramanet, 08921, Spain
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
| | - Miguel Ángel Martínez-González
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Department of Preventive Medicine and Public Health, University of Navarra, IDISNA, Pamplona, Spain
- Department of Nutrition, Harvard T.H. Chan School of Public Health, Boston, MA, USA
| | - Jordi Salas-Salvadó
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Universitat Rovira i Virgili, Departament de Bioquímica i Biotecnologia, Grup de Recerca ANut-DSM, Unitat de Nutrició, Reus, Spain
- Institut d'Investigació Sanitària Pere Virgili (IISPV), Reus, Spain
| | - Dolores Corella
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Department of Preventive Medicine, University of Valencia, Valencia, Spain
| | - Mireia Malcampo
- Unit of Cardiovascular Risk and Nutrition, Institut Hospital del Mar de Investigaciones Médicas Municipal d`Investigació Médica (IMIM), Barcelona, Spain
| | - J Alfredo Martínez
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Department of Nutrition, Food Sciences, and Physiology, Center for Nutrition Research, University of Navarra, Pamplona, Spain
- Precision Nutrition and Cardiovascular Health, IMDEA Food, CEI UAM + CSIC, Madrid, Spain
| | - Lucas Tojal-Sierra
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Bioaraba Health Research Institute, Cardiovascular, Respiratory and Metabolic Area, Osakidetza Basque Health Service, Araba University Hospital, University of the Basque Country UPV/EHU, Vitoria-Gasteiz, Spain
| | - Julia Wärnberg
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- EpiPHAAN research group, School of Health Sciences, University of Málaga - Instituto de Investigación Biomédica en Málaga (IBIMA), Málaga, Spain
| | - Jesús Vioque
- CIBER de Epidemiología y Salud Pública (CIBERESP), Instituto de Salud Carlos III (ISCIII), Madrid, Spain
- Instituto de Investigación Sanitaria y Biomédica de Alicante, Universidad Miguel Hernández (ISABIAL-UMH), Alicante, Spain
| | - Dora Romaguera
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Health Research Institute of the Balearic Islands (IdISBa), Palma de Mallorca, Spain
| | - José López-Miranda
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Department of Internal Medicine, Maimonides Biomedical Research Institute of Cordoba (IMIBIC), Reina Sofia University Hospital, University of Cordoba, Cordoba, Spain
| | - Ramon Estruch
- Institute of Nutrition and Food Safety (INSA-UB), University of Barcelona, Santa Coloma de Gramanet, 08921, Spain
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Internal Medicine Service, Hospital Clínic, University of Barcelona, Barcelona, Spain
| | - Francisco J Tinahones
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Virgen de la Victoria Hospital, Department of Endocrinology, Instituto de Investigación Biomédica de Málaga (IBIMA), University of Málaga, Málaga, Spain
| | - José Manuel Santos-Lozano
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Department of Family Medicine, Research Unit, Distrito Sanitario Atención Primaria Sevilla, Sevilla, Spain
| | - Lluís Serra-Majem
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Research Institute of Biomedical and Health Sciences (IUIBS), University of Las Palmas de Gran Canaria & Centro Hospitalario Universitario Insular Materno Infantil (CHUIMI), Canarian Health Service, Las Palmas de Gran Canaria, Spain
| | - Aurora Bueno-Cavanillas
- Health Research Institute of the Balearic Islands (IdISBa), Palma de Mallorca, Spain
- Department of Preventive Medicine and Public Health, University of Granada, Granada, Spain
| | - Josep A Tur
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Research Group on Community Nutrition & Oxidative Stress, University of Balearic Islands, Palma de Mallorca, Spain
| | - María Rubín-García
- Group of Investigation in Interactions Gene-Environment and Health (GIIGAS), Institute of Biomedicine (IBIOMED), Universidad de León, León, Spain
| | - Xavier Pintó
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Lipids and Vascular Risk Unit, Internal Medicine, Hospital Universitario de Bellvitge, Hospitalet de Llobregat, Barcelona, Spain
| | - Fernando Fernández-Aranda
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Clinical Psychology Unit, University Hospital Bellvitge-IDIBELL and University of Barcelona, Barcelona, Spain
| | - Miguel Delgado-Rodríguez
- Bioaraba Health Research Institute, Cardiovascular, Respiratory and Metabolic Area, Osakidetza Basque Health Service, Araba University Hospital, University of the Basque Country UPV/EHU, Vitoria-Gasteiz, Spain
- Division of Preventive Medicine, Faculty of Medicine, University of Jaén, Jaén, Spain
| | - Ana Barabash-Bustelo
- Department of Endocrinology and Nutrition, Instituto de Investigación Sanitaria Hospital Clínico San Carlos (IdISSC), Madrid, Spain
| | - Josep Vidal
- CIBER Diabetes y Enfermedades Metabólicas (CIBERDEM), Instituto de Salud Carlos III (ISCIII), Madrid, Spain
- Department of Endocrinology, Institut d` Investigacions Biomédiques August Pi Sunyer (IDIBAPS), Hospital Clinic, University of Barcelona, Barcelona, Spain
| | - Clotilde Vázquez
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Department of Endocrinology and Nutrition, Hospital Fundación Jimenez Díaz, Instituto de Investigaciones Biomédicas IISFJD, University Autonoma, Madrid, Spain
| | - Lidia Daimiel
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Nutritional Control of the Epigenome Group, Precision Nutrition and Obesity Program, IMDEA Food, CEI UAM + CSIC, Madrid, Spain
- Departamento de Ciencias Farmacéuticas y de la Salud, Facultad de Farmacia, Universidad San Pablo-CEU, CEU Universities, Urbanización Montepríncipe, Boadilla del Monte, 28660, Spain
| | - Emilio Ros
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Lipid Clinic, Department of Endocrinology and Nutrition, Institut d'Investigacions Biomèdiques August Pi Sunyer (IDIBAPS), Hospital Clínic, Barcelona, Spain
| | - Estefania Toledo
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Department of Preventive Medicine and Public Health, University of Navarra, IDISNA, Pamplona, Spain
- Department of Nutrition, Harvard T.H. Chan School of Public Health, Boston, MA, USA
| | - Alessandro Atzeni
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Universitat Rovira i Virgili, Departament de Bioquímica i Biotecnologia, Grup de Recerca ANut-DSM, Unitat de Nutrició, Reus, Spain
- Institut d'Investigació Sanitària Pere Virgili (IISPV), Reus, Spain
| | - Eva M Asensio
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Department of Preventive Medicine, University of Valencia, Valencia, Spain
| | - Natàlia Vera
- Unit of Cardiovascular Risk and Nutrition, Institut Hospital del Mar de Investigaciones Médicas Municipal d`Investigació Médica (IMIM), Barcelona, Spain
| | - Antonio Garcia-Rios
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Department of Internal Medicine, Maimonides Biomedical Research Institute of Cordoba (IMIBIC), Reina Sofia University Hospital, University of Cordoba, Cordoba, Spain
| | - Laura Torres-Collado
- CIBER de Epidemiología y Salud Pública (CIBERESP), Instituto de Salud Carlos III (ISCIII), Madrid, Spain
- Instituto de Investigación Sanitaria y Biomédica de Alicante, Universidad Miguel Hernández (ISABIAL-UMH), Alicante, Spain
| | - Napoleón Pérez-Farinós
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- EpiPHAAN research group, School of Health Sciences, University of Málaga - Instituto de Investigación Biomédica en Málaga (IBIMA), Málaga, Spain
| | - Marian Zulet
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Department of Nutrition, Food Sciences, and Physiology, Center for Nutrition Research, University of Navarra, Pamplona, Spain
- Precision Nutrition and Cardiovascular Health, IMDEA Food, CEI UAM + CSIC, Madrid, Spain
| | - Alice Chaplin
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Health Research Institute of the Balearic Islands (IdISBa), Palma de Mallorca, Spain
| | - Rosa Casas
- Institute of Nutrition and Food Safety (INSA-UB), University of Barcelona, Santa Coloma de Gramanet, 08921, Spain
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Internal Medicine Service, Hospital Clínic, University of Barcelona, Barcelona, Spain
| | - Sandra Martín-Peláez
- Department of Preventive Medicine and Public Health, University of Granada, Granada, Spain
| | - Jessica Vaquero-Luna
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Bioaraba Health Research Institute, Cardiovascular, Respiratory and Metabolic Area, Osakidetza Basque Health Service, Araba University Hospital, University of the Basque Country UPV/EHU, Vitoria-Gasteiz, Spain
| | - Ana Maria Gómez-Pérez
- Virgen de la Victoria Hospital, Department of Endocrinology, Instituto de Investigación Biomédica de Málaga (IBIMA), University of Málaga, Málaga, Spain
| | - Zenaida Vázquez-Ruiz
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Department of Preventive Medicine and Public Health, University of Navarra, IDISNA, Pamplona, Spain
- Department of Nutrition, Harvard T.H. Chan School of Public Health, Boston, MA, USA
| | - Sangeetha Shyam
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Universitat Rovira i Virgili, Departament de Bioquímica i Biotecnologia, Grup de Recerca ANut-DSM, Unitat de Nutrició, Reus, Spain
- Institut d'Investigació Sanitària Pere Virgili (IISPV), Reus, Spain
| | - Carolina Ortega-Azorín
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Department of Preventive Medicine, University of Valencia, Valencia, Spain
| | - Natàlia Talens
- Unit of Cardiovascular Risk and Nutrition, Institut Hospital del Mar de Investigaciones Médicas Municipal d`Investigació Médica (IMIM), Barcelona, Spain
| | - Patricia J Peña-Orihuela
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Department of Internal Medicine, Maimonides Biomedical Research Institute of Cordoba (IMIBIC), Reina Sofia University Hospital, University of Cordoba, Cordoba, Spain
| | - Alejandro Oncina-Canovas
- CIBER de Epidemiología y Salud Pública (CIBERESP), Instituto de Salud Carlos III (ISCIII), Madrid, Spain
- Instituto de Investigación Sanitaria y Biomédica de Alicante, Universidad Miguel Hernández (ISABIAL-UMH), Alicante, Spain
| | - Javier Diez-Espino
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Centro de Salud de Tafalla, Gerencia de Atención Primaria, Servicio Navarro de Salud Osasunbidea, Instituto de Investigación Sanitaria de Navarra (IdiSNA), Pamplona, Spain
| | - Nancy Babio
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Universitat Rovira i Virgili, Departament de Bioquímica i Biotecnologia, Grup de Recerca ANut-DSM, Unitat de Nutrició, Reus, Spain
- Institut d'Investigació Sanitària Pere Virgili (IISPV), Reus, Spain
| | - Montserrat Fitó
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
- Unit of Cardiovascular Risk and Nutrition, Institut Hospital del Mar de Investigaciones Médicas Municipal d`Investigació Médica (IMIM), Barcelona, Spain
| | - Rosa M Lamuela-Raventós
- Polyphenol Research Group, Department of Nutrition, Food Science and Gastronomy, School of Pharmacy and Food Sciences, Barcelona, Catalunya, Spain
- Institute of Nutrition and Food Safety (INSA-UB), University of Barcelona, Santa Coloma de Gramanet, 08921, Spain
- Centro de Investigación Biomédica en Red Fisiopatología de la Obesidad y la Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, Spain
| |
Collapse
|
2
|
Domínguez-López I, Arancibia-Riveros C, Marhuenda-Muñoz M, Tresserra-Rimbau A, Toledo E, Fitó M, Ros E, Estruch R, Lamuela-Raventós RM. Association of microbiota polyphenols with cardiovascular health in the context of a Mediterranean diet. Food Res Int 2023; 165:112499. [PMID: 36869451 DOI: 10.1016/j.foodres.2023.112499] [Citation(s) in RCA: 0] [Impact Index Per Article: 0] [Reference Citation Analysis] [Abstract] [Key Words] [Track Full Text] [Journal Information] [Subscribe] [Scholar Register] [Received: 09/21/2022] [Revised: 01/04/2023] [Accepted: 01/20/2023] [Indexed: 01/25/2023]
Abstract
BACKGROUND AND AIMS The Mediterranean diet (MedDiet) is rich in polyphenols, phytochemicals that are beneficial for cardiovascular health. Phenolic compounds have poor bioavailability but they are extensively metabolized by the gut microbiota. Therefore, we aimed to assess the association of microbial phenolic metabolites (MPM) with adherence to the MedDiet, and their relationship with ideal cardiovascular health (ICVH) and cardiovascular risk factors. METHODS AND RESULTS This cross-sectional substudy within the PREDIMED trial included 200 participants from the Barcelona-Clinic recruitment center. Five MPM were identified and quantified using a novel method based on liquid chromatography coupled to mass spectrometry: protocatechuic acid (PCA), enterodiol glucuronide (EDG), enterolactone glucuronide (ELG), vanillic acid glucuronide (VAG) and urolithin B glucuronide (UBG). Multivariable-adjusted regressions were used to evaluate the associations between MPM and MedDiet adherence, ICVH score, biochemical parameters, and blood pressure. Additionally, an MPM score was calculated as the weighted sum of MedDiet adherence and ICVH and found to be directly associated. Among individual polyphenols, UBG was inversely associated with LDL-cholesterol. CONCLUSIONS A score of urinary MPM was associated with higher adherence to the MedDiet and ICVH, and individual MPM were related to better cardiovascular health. These findings suggest that the MedDiet may affect gut microbiota, whose metabolites are linked with cardiovascular health.
Collapse
Affiliation(s)
- Inés Domínguez-López
- Departament de Nutrició, Ciències de l'Alimentació i Gastronomia, Universitat de Barcelona (UB), Av. de Joan XXII, 27-31, 08028 Barcelona, Spain; Institut de Nutrició i Seguretat Alimentària (INSA), Universitat de Barcelona (UB), Santa Coloma de Gramanet, Spain; CIBER Fisiopatología de la Obesidad y Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, 28029 Madrid, Spain
| | - Camila Arancibia-Riveros
- Departament de Nutrició, Ciències de l'Alimentació i Gastronomia, Universitat de Barcelona (UB), Av. de Joan XXII, 27-31, 08028 Barcelona, Spain; Institut de Nutrició i Seguretat Alimentària (INSA), Universitat de Barcelona (UB), Santa Coloma de Gramanet, Spain
| | - María Marhuenda-Muñoz
- Departament de Nutrició, Ciències de l'Alimentació i Gastronomia, Universitat de Barcelona (UB), Av. de Joan XXII, 27-31, 08028 Barcelona, Spain; Institut de Nutrició i Seguretat Alimentària (INSA), Universitat de Barcelona (UB), Santa Coloma de Gramanet, Spain; CIBER Fisiopatología de la Obesidad y Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, 28029 Madrid, Spain
| | - Anna Tresserra-Rimbau
- Departament de Nutrició, Ciències de l'Alimentació i Gastronomia, Universitat de Barcelona (UB), Av. de Joan XXII, 27-31, 08028 Barcelona, Spain; Institut de Nutrició i Seguretat Alimentària (INSA), Universitat de Barcelona (UB), Santa Coloma de Gramanet, Spain; CIBER Fisiopatología de la Obesidad y Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, 28029 Madrid, Spain
| | - Estefanía Toledo
- CIBER Fisiopatología de la Obesidad y Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, 28029 Madrid, Spain; Department of Preventive Medicine and Public Health, University of Navarra, IdiSNA, 31008 Pamplona, Spain
| | - Montserrat Fitó
- CIBER Fisiopatología de la Obesidad y Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, 28029 Madrid, Spain; Unit of Cardiovascular Risk and Nutrition, Institut Hospital del Mar de Investigaciones Médicas (IMIM), 08007 Barcelona, Spain
| | - Emilio Ros
- CIBER Fisiopatología de la Obesidad y Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, 28029 Madrid, Spain; Department of Endocrinology, Hospital Clinic, IDIBAPS, Barcelona, Spain
| | - Ramon Estruch
- CIBER Fisiopatología de la Obesidad y Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, 28029 Madrid, Spain; Department of Internal Medicine, Hospital Clinic, Institut d'Investigació Biomèdica August Pi i Sunyer (IDIBAPS), University of Barcelona, Barcelona, Spain
| | - Rosa M Lamuela-Raventós
- Departament de Nutrició, Ciències de l'Alimentació i Gastronomia, Universitat de Barcelona (UB), Av. de Joan XXII, 27-31, 08028 Barcelona, Spain; Institut de Nutrició i Seguretat Alimentària (INSA), Universitat de Barcelona (UB), Santa Coloma de Gramanet, Spain; CIBER Fisiopatología de la Obesidad y Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, 28029 Madrid, Spain.
| |
Collapse
|